O roli bibliotek

Biblioteki różnych typów są niezbędnym elementem procesów dydaktycznych i naukowych na każdym szczeblu, poczynając od edukacji szkolnej, na badaniach prowadzonych przez samodzielnych pracowników naukowych kończąc. Pracownicy bibliotek uczestniczą w tym procesie zarówno bezpośrednio (jako bibliotekarze-nauczyciele w szkołach podstawowych i gimnazjach), jak i pośrednio (pracownicy informacji naukowej w bibliotekach naukowych).

W lutym 2013 r. rozpoczęła się debata nad rolą bibliotek szkolnych (http://www.stoplikwidacjibibliotek.pl/). Akcja tego typu była bez wątpienia potrzebna, ponieważ odgrywają one kluczową rolę w szkolnictwie stopnia podstawowego i średniego i jakiekolwiek próby ograniczania ich działalności powinny zostać ocenione negatywnie. Ponadto nauczyciele-bibliotekarze aktywnie uczestniczą we wprowadzaniu do szkół edukacji medialnej i czytelniczej, która w społeczeństwie informacyjnym jest jedną z najpotrzebniejszych kompetencji.

W świetle raportu "Po co Polakom biblioteki?" (http://frsi.org.pl/po-co-polakom-biblioteki-raport/) stwierdzić można, iż biblioteki miejskie i gminne są jednym z najważniejszych narzędzi budowania kapitału społecznego na poziomie lokalnym. To miejsca, w których dzieje się wiele wydarzeń o kluczowym znaczeniu dla społeczności i odgrywają one istotną rolę w ich aktywizacji. Stają się tzw. „trzecim miejscem”, ważną przestrzenią publiczną, miejscem spotkań, aktywności lokalnej, edukacji pozaszkolnej, często jedynym miejscem, w którym można skorzystać z komputera podłączonego do Internetu. To także ośrodki aktywizacji seniorów oraz lokalne centra informacji.

Według danych wspomnianego raportu, na wsiach i w małych miastach Polski działa blisko 6500 bibliotek. Jest to potężna sieć informacyjna, potężne narzędzie, z którego warto rozumnie korzystać budując kapitał społeczny. Demontaż tego systemu przyniósłby bolesne skutki negatywne i nie stać nas na ponoszenie kosztów zaniedbań w tym zakresie.

Biblioteki naukowe są instytucjami służącymi rozwojowi i potrzebom nauki, a także kształceniu na poziomie wyższym poprzez udostępnianie tradycyjnego księgozbioru, prowadzenie działalności informacyjnej, udostępnianie zasobów cyfrowych itd. Pracownicy bibliotek naukowych w sposób czynny wspierają pracę naukową badaczy, wspomagają ich w upowszechnianiu badań naukowych w rozmaitych formach oraz wykorzystywaniu wiedzy naukowej w praktyce. Do ich zadań należy zaliczyć także dokumentowanie życia naukowego (m.in. poprzez tworzenie baz bibliograficznych). Prowadzą oni również własną działalność naukową w zakresie bibliologii, bibliotekoznawstwa oraz informacji naukowej, które uznać należy za równoprawne dyscypliny naukowe. Biblioteki akademickie muszą zostać uznane za partnera macierzystej uczelni, natomiast bibliotekarze za partnerów badaczy. Dzięki współpracy i wzajemnemu wsparciu, wymianie doświadczeń i informacji osiągnąć można lepsze wyniki w pracy dydaktycznej i naukowej.

Ogólnym celem bibliotek wszystkich typów jest zaspokajanie potrzeb informacyjnych użytkowników. Na tym polu mają one do odegrania kluczową rolę, zaś technologie cyfrowe nie mogą całkowicie ich zastąpić. Oczywiście role i funkcje bibliotek muszą się zmieniać wraz ze zmianami, jakim ulegają współczesne społeczeństwa (głównie chodzi o stosunek do informacji i sposób jej konsumpcji przez użytkowników). Trzeba jednak pamiętać, że placówki te są jednym ze znaczących elementów rzeczywistości i jako takich nie da się ich usunąć poza nawias. (pt)